SHARE

B ez precyzyjnie opracowanej strategii rozwoju gminy nie ma możliwości dalszego prawidłowego wdrażania kolejnych etapów zrównoważonego zarządzania zasobami środowiska przyrodniczego. Szczególnie istotne jest to na poziomie gminy, gdzie powinien powstawać strategiczny plan zrównoważonego rozwoju dla całego jej obszaru. Plan ten powinien być ściśle powiązany z oczekiwaniami społecznymi, uwarunkowaniami gospodarczymi i co najważniejsze powinien uwzględniać stan aktualnych zasobów środowiska przyrodniczego.

To właśnie uwzględnienie parametrów związanych z występowaniem zasobów środowiska przyrodniczego dopiero gwarantuje uzyskanie zrównoważonego rozwoju gminy.

Ten element strategii zrównoważonego rozwoju gminy stwarza największy problem. W przeważającej większości przypadków w opracowywanych strategiach nie uwzględnia się parametrów zasobów środowiska przyrodniczego. Opracowania najczęściej odnoszą się do spraw gospodarczo-ekonomicznych oraz społecznych. Jest to podejście całkowicie błędne i świadczące w ogóle o niewłaściwym zrozumieniu roli, jaką ma pełnić strategia zrównoważonego rozwoju gminy.

Trudno mówić o jakimkolwiek zrównoważeniu w momencie kiedy, nie ma właściwego opracowania zasobów środowiska przyrodniczego.

Pojęcie zrównoważony rozwój powinno odnosić się do zasobów środowiska przyrodniczego, a nie przykładowo do ilości miejsc pracy i liczby ich poszukujących. Bynajmniej nie na tym ma polegać strategia zrównoważonego rozwoju. Przed 2014 r., kiedy w ustawie o samorządzie powiatowym podstawą prawną przyjmowania strategii rozwoju był art. 12 pkt. 4, nie określono precyzyjnie zakresu merytorycznego niezbędnych dokumentów. Konsekwencją tego było przyjmowanie przez samorządy gminne lub powiatowe bardzo zróżnicowanych w swojej budowie dokumentów.

Treść i zakres doboru materiału poddanego analizie zależał w dużym stopniu od zespołu wykonawców danego opracowania.

Często do uznania, że dany dokument ma spełniać rolę kierunkową w rozwoju danej gminy, wystarczyły jedynie stosowane sformułowania typu strategia rozwoju, zrównoważona strategia itp. Dlatego też można powiedzieć, że dość znaczna część projektów strategii rozwoju gmin, które następnie były przyjmowane przez lokalne samorządy, nie spełniała nawet formalnych warunków przewidzianych w ustawie. Dodatkowym problemem było również nieprecyzyjne określenie okresu, jaki ma obejmować dana strategia. Najczęściej były one planowane na całkowicie dowolnie określony okres. Dopiero nowelizacja ustawy w pewnym stopniu wprowadziła szereg zasad dla programów rozwoju gmin i powiatów, które powinna zawierać strategia rozwoju.

Często się zdarza, że strategie opracowywane są tak jak dokumenty dotyczące strategii rozwoju kraju a nie regionu, czy gminy. Na tym tle powstaje szereg problemów natury merytorycznej i technicznej.

Realizacja projektów strategicznych dla każdej jednostki na szczeblu lokalnym musi uwzględniać również inne opracowania związane z planowaniem przestrzennym, ochroną środowiska, gospodarką niskoemisyjną, gospodarką zasobami środowiska (ocena zasobów środowiska wynika z ustawy krajobrazowej), programów edukacji ekologicznej, czy planów rozwoju regionu geograficznego. Wszystkie te elementy, prawidłowo zestawione, tworzą holistyczne podstawy do wdrażania zrównoważonej strategii rozwoju.

Strategie zrównoważonego rozwoju gmin stanowią niezwykle interdyscyplinarne dokumenty przy realizacji których powinni uczestniczyć różnego rodzaju specjaliści.

Niestety analizując wiele z nich należy uznać, że najsłabszym ich elementem jest analiza własnych zasobów środowiska przyrodniczego. Wynika to nie tylko z braku wiedzy na poziomie jednostek administracyjnych, ale również z braku właściwie przeszkolonych specjalistów którzy potrafią zrealizować tego typu analizy przyrodnicze.

Na przeciw tym problemom wychodzi Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, gdzie w ramach przedmiotu Metody wyceny i parametryzacji środowiska przyrodniczego który składa się z wykładów oraz ćwiczeń studenci uczą się przeprowadzać audyt strategii zrównoważonego rozwoju gmin.

Analizę audytową przeprowadzają ze szczególnym uwzględnieniem problematyki oceny zasobów środowiska przyrodniczego. Ćwiczenia odbywają się na opracowaniach wybranych strategii zrównoważonego rozwoju gmin. Dokonują analizy całości dokumentów oraz technik które zostały zastosowane do badania zasobów środowiska przyrodniczego. Studenci uczą się zarządzania zasobami środowiska przyrodniczego które stanowią jeden z trzech najważniejszych elementów do właściwej oceny strategii zrównoważonego rozwoju gminy.
Strategia zrównoważonego rozwoju gminy powinna być dokumentem podstawowym dla konstruowania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Gmina która prawidłowo zdefiniuje swoją wizję rozwoju w oparciu o strategię zrównoważonego rozwoju ma realną szansę wykorzystać do swoich celów rozwojowych środki finansowe z Europejskiego Zielonego Ładu oraz Polskiego Ładu.

Laboratoium Zakładu Ekologii, Monitoringu i Ochrony Przyrody na UKSW w Warszawie