Zgniłe owoce i warzywa, odpady rolników, efekt niezrównoważonego rolnictwa.
Zagadnienia związane z jakością i bezpieczeństwem żywności są bardzo obszerne i zróżnicowane, dotyczą zarówno różnych zanieczyszczeń żywności jak i wartości odżywczych. W ostatnim czasie gdy rozpoczęta została walka ze zmianami klimatu wielką wagę zyskuje również przeciwdziałanie marnowaniu żywności.
SHARE 
Konsekwencjami takiego stanu rzeczy mogą być straty żywności czy wręcz marnotrawienie jej.
Marnowanie żywności może wynikać ze strat wynikających z nieodpowiedniego gospodarowania artykułami spożywczymi czy błędów w procesach produkcji, przetwórstwa, transporcie lub magazynowania, nieodpowiedniej dystrybucji oraz przygotowywania żywności przez przedsiębiorstwa czy gospodarstwa domowe. W państwach rozwiniętych najwięcej jedzenia marnuje się w końcowych fazach łańcucha żywnościowego, tzn. dystrybucji i konsumpcji.
Taki stan rzeczy spowodowany jest nadprodukcją i brakiem odpowiedniego poszanowania żywności, gdy jest jej wystarczająco dużo. Natomiast w państwach jeszcze rozwijających się najwięcej strat żywności obserwuje się na początkowych etapach produkcji.
Jest to wynikiem przede wszystkim braku dostępu do zaawansowanych technik rolnych czy skutecznych systemów infrastruktury, transportu i możliwości przechowywania produktów, które zapewniłoby ich trwałość. Marnowanie żywności należałoby traktować jako działania nieetyczne z uwagi na fakt, iż wielu ludzi na świecie nie ma wystarczającej dostępności do tych dóbr, ale przede wszystkim jest zagrożeniem dla środowiska. Marnotrawstwo żywności stanowi powód nadmiernego zużycia zasobów naturalnych planety, jak również ma wpływ na globalne ocieplenie.
Wykazano, że przetwórstwo żywności oraz jej dystrybucja, odpowiadają za powstawanie około 1/5 gazów cieplarnianych na Ziemi.
Dodatkowo, zwiększenie ilości wyrzucanej żywności, generuje konieczność zagospodarowania większej masy odpadów, a także powoduje nadmiarowe marnowanie energii i wody niezbędnych do wytworzenia żywności. Generowane, a także marnowane są koszty związane z transportem i dystrybucją żywności.
W konsekwencji, działania te przyczyniają się do zaburzeń równowagi ekologicznej i zagrażają dalszej egzystencji ludzi na Ziemi. Dlatego, należy promować koncepcję konsumpcji zrównoważonej i powiązanych z nią proekologicznych działań.
Wykształcanie proekologicznych postaw wśród współczesnych konsumentów jest aktualnie jednym z najważniejszych zadań, jakie należy wdrożyć. Dotyczy to między innymi dostarczenia odpowiedniej wiedzy jak prawidłowo obchodzić się z żywnością, tj. wykształcić umiejętności odczytywania informacji zamieszczanych na etykietach środków spożywczych dotyczących składu produktu, wartości odżywczych, daty przydatności do spożycia, a także prawidłowego i bezpiecznego obchodzenia się z żywnością. Dotyczy to zarówno domowego jak i na wielką skalę profesjonalnego przetwarzania, magazynowania i serwowania posiłków czyli posiadania wiedzy jak ją przechowywać (w temperaturze pokojowej, w lodówce) oraz jakiej obróbce można/należy ją poddać (pieczenie, smażenie, gotowanie, smażenie, podawanie na surowo) aby zachować jej walory odżywcze, smakowe i aby była bezpieczna.
Ponadto, istotne jest aby na coraz większą skalę rozpowszechniane były postawy związane z lepszym wykorzystaniem żywności, np. food sharing (tworzenie miejsc, gdzie można podzielić się żywnością lub bezpłatnie poczęstować produktami spożywczymi czyli tworzenie tzw. jadłodzielni lub banki żywności czyli działalność instytucji charytatywnych polegającej na zbieraniu żywności wciąż zdatnej do spożycia lecz wycofywanej z obrotu, a która zostałaby zutylizowana, i rozdzielanie jej wśród osób potrzebujących. Należy także wymienić taką działalność jak freegamizm czyli styl życia sprzeciwiający się nadmiernej konsumpcji i marnowaniu ogromnej ilości jedzenia zdatnego do spożycia i jego powtórne wykorzystanie.
Taka inicjatywa jest szczególnie ważna gdy zapoznamy się z raportem Federacji Polskich Banków z 2020 r. z którego wynika, że konsumenci w swoich gospodarstwach domowych przyznaje się, że aż 53,75% z nich wyrzuca żywność, z czego większość to gotowe lecz niespożyte posiłki (ponad 70%).
62,9% Polaków deklaruje, że z różną częstotliwością wyrzuca pieczywo. Na kolejnych miejscach znajdują się: świeże owoce (57,4%), nietrwałe warzywa np.: sałata, pomidory czy rzodkiewki (56,5%), wędliny (51,6%) i produkty mleczne (47,3%). Niestety według tego raportu jednym z głównych czynników sprzyjającym wyrzucaniu produktów spożywczych jest nieodpowiednie przygotowanie się do zakupów, np. wielu ludzi nie ma zwyczaju robienia rozeznania co jest w domu do przygotowywania posiłków na najbliższy czas co skutkuje kupowaniem na zapas lub produktów niepotrzebnych. Potwierdza to konieczność rozpowszechniania wiedzy jak dbać właściwie o produkty spożywcze aby wykorzystywać je aż do wyczerpania. Taką wiedzę należy udostępniać już od najmłodszych lat czyli powinny powstać specjalne programy aby już w przedszkolu i szkole wdrażać właściwe nawyki.
jest pracownikiem Centrum Ekologii i Ekofilozofii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Dr hab. w zakresie zdrowia publicznego, zajmującym się jakością i bezpieczeństwem żywności oraz zmianami środowiska, które mogą wpływać na zdrowie i życie konsumentów.
Jest autorką lub współautorką ponad 100 publikacji, w tym kilku monografii z obszaru żywności, zdrowia ludzi i stanu środowiska, w tym wzajemne zależności między tymi obszarami.
REDAKCJA EKOFORUM:
Problem marnowania żywności nie jest nowy. Próby wykorzystania nadprodukcji i skierowania jej do potrzebujących wiąże się z dodatkowymi kosztami których nikt nie chce ponosić. Tzw. lodówki wystawiane przy urzędach gminnych do umieszczania w nich niewykorzystanej żywności przez mieszkańców z różnych powodów również się nie przyjęły. Pozostaje to co jest coraz bardziej niechętnie postulowane. Czyli zmniejszenie nadprodukcji. Dostosowanie produkcji żywności do faktycznych aktualnych potrzeb ludności. Udział regionalny społeczeństwa powinien być priorytetem w organizacji polityki konsumpcji.
Problem nadprodukcji i wynikających z tego powodu strat w zasobach środowiska przyrodniczego nie jest nowy i dotyczy w nie mniejszym stopniu branży przemysłowej, czy turystycznej.
Najwyższy czas zmienić poziom konsumpcji pojedynczego statystycznego człowieka. Wprowadzić należy obligatoryjne ograniczenia w jego możliwościach korzystania z zasobów środowiska, chociażby poprzez ograniczenie ilości podróży samolotem, czy samochodem na wakacje. Nie może to się odbywać na dotychczasowych zasadach, gdzie wielu pracowników np. korporacji praktycznie, co weekend wyjeżdżają samolotem na wycieczki. Koszty dla środowiska i w końcu samego klimatu tego typu zachowań są najbardziej groźne i powinny być zmienione. W momencie kiedy to dotyczy utraty swobody planowania podróży przez pojedyncze osoby, nie należy się spodziewać, że uda się w szybkim tempie doprowadzić do zrozumiałych dla społeczeństwa ograniczeń. Jednak dopiero takie działania mogą zacząć wpływać na poprawę jakości stanu naszego środowiska, mierzonego w skali Ziemi.
Czy społeczności lokalne mają wpływ na przestrzeń, w której żyją?
Partycypacja społeczna to współcześnie modne hasło w dyskursie publicznym, często padające z ust polityków czy działaczy społecznych. Powszechnie wiadomo, że mieszkańcy powinni mieć prawo współdecydować o sprawach, które ich dotyczą, w tym o swojej wsi, osiedlu, miejscowości.
